26/11 ΟΣΙΟΣ ΝΙΚΩΝ ο «Μετανοείτε»
«Πας ος αφήκεν οικίας ή αδελφούς ή αδελφάς ή πατέρα ή μητέρα ή γυναίκα ή τέκνα ή αγρούς ένεκεν του ονόματός μου εκατονταπλασίονα λήψεται και ζωήν αιώνιον κληρονομήσει» (Ματθ. ιθ΄,29). Είναι η κατηγορηματική δήλωση του Κυρίου.
Το μήνυμα αυτό δέχτηκαν τα αισθητήρια της ακοής του Οσίου Νίκωνα και συνεκλόνισαν την καρδιά του και διέγειραν την ψυχή του για τη λήψη ηρωϊκών αποφάσεων.
Ας παρακολουθήσουμε όμως προσεκτικά την εξελικτική του πορεία από τη γη προς τον Ουρανό.
Πολεμωνιακός Πόντος η πατρίδα του, κοντά στην Τραπεζούντα. Γεννιέται ανάμεσα 920-925 μ.Χ. από γονείς ενάρετους, πλούσιους, επιφανείς. Παίρνει χριστιανική ανατροφή, καθοριστική για τη μετέπειτα ζωή του. Γνωρίζει τον Χριστό κι ανάβει φλόγα άσβεστη στην καρδιά του γι’ Αυτόν. Αντιλαμβάνεται τη ματαιότητα του κόσμου, την προσκαιρότητα των υλικών αγαθών, τη μονιμότητα των ουρανίων αγαθών.
Ποθεί διακαώς την απόκτηση των άφθαρτων, αναφαίρετων αγαθών τ’ Ουρανού. Επιθυμεί ασίγαστα τη σωτηρία της ψυχής του. Επιδιώκει επίμονα να βαδίσει στο δρόμο, που φθάνει με ασφάλεια στην πολυπόθητη Βασιλεία των Ουρανών.
Αποδιώκει κάθε τέρψη αισθησιακή. Ασκείται σε αυστηρή εγκράτεια κι αυτοκυριαρχία. Επιζητεί ευκαιρία για την πραγμάτωση της μύχιας επιθυμίας του. Και η ευκαιρία δίδεται, όταν επισκέπτεται την πατρική περιουσία. Τότε αντικρίζει πάλι την απατηλότητα του εφήμερου πλούτου, συγκρίνει με τον ουράνιο πλούτο κι αποκλίνει αμετάθετα κι αποφασιστικά.
«Ιδού νυν καιρός ευπρόσδεκτος, ιδού νυν ημέρα σωτηρίας». (Β΄ Κορινθ. στ΄, 2), αντηχεί στο είναι του. Τώρα πρέπει να φύγει ανεπίστροφα. Και όντως εγκαταλείπει τους στοργικούς γονείς, την τεράστια περιουσία του κι ενώ η αγάπη προς τον Θεό τον καταδιώκει και ο ίδιος επιδιώκει να φθάσει οδοιπορώντας, το συντομώτερο, στο λιμάνι του Θεού.
Έτσι, κατάκοπος φθάνει στην Ι. Μ. Χρυσής Πέτρας, στα όρια Πόντου και Παφλαγονίας. Δοξολογεί τον Θεό για την άφιξή του στη μάνδρα Του και παρακαλεί να είναι ευπρόσδεκτος. Η δέησή του εισακούεται, ο Ηγούμενος ειδοποιείται αποκαλυπτικά και η υποδοχή είναι συγκινητική. Η Αδελφότητα τον δέχεται εγκάρδια και την είσοδό του στο Ναό ακολουθεί άμεσα η τελετή της απονομής του αγγελικού σχήματος, με τη μετονομασία από Νικήτας ΝΙΚΩΝ.
Ο επίγειος Άγγελος, ο υποψήφιος Άγιος, υπογράφει το συμβόλαιο της αποταγής κάθε γήινου, της απάρνησης του «ιδίου θελήματος», της καθολικής αυταπάρνησης και της ολοκληρωτικής αφοσίωσης στη Μοναδική Αγάπη.
Η μεγάλη στιγμή της αφιέρωσης στον Θεό μοναδική, συγκλονιστική κι ανεπανάληπτη. Κι απ’ την ώρα εκείνη αρχίζει έναν τιτάνιο αγώνα, έναν ανένδοτο αόρατο πόλεμο με τις δυνάμεις του σκότους. Δώδεκα χρόνια κονταροχτυπιέται νικηφόρα.
Ζει με αδιάλειπτη προσευχή, αυστηρή νηστεία, καθημερινή μελέτη, έντονη εγρήγορση, πλήρη κακοπάθεια. Προσεύχεται δακρύβρεχτα και για λογαριασμό εκείνων, που αμελούν τη σωτηρία τους. Τι πλάτος και βάθος αγάπης!
Οι συντονισμένες, υπεράνθρωπες προσπάθειες άσκησης τον οδηγούν στην απάθεια, την εξαΰλωση, την προσέγγιση της θέωσης. Πολύ σύντομα φθάνει σε ύψη αγιότητας. Καθίσταται μία ακτινοβόλα, θεοχαρίτωτη, ασκητική φυσιογνωμία της εποχής του.
Η φυγή του από τον κόσμο υπήρξε σωτήρια. Οι γονείς του όμως όλα αυτά τα χρόνια τον αναζητούν επίμονα κι ελπίζουν στην ανεύρεσή του. Ο Νίκων το πληροφορείται κι επιδιώκει τη διαφυγή του. Κι ο Θεός όμως τον προορίζει για ιεραποστολική δράση και το δηλώνει αποκαλυπτικά στον ίδιο τον Νίκωνα και στον Ηγούμενό του.
Έτσι, οπλισμένος ο ταπεινός και φλογερός Μοναχός με τις νουθεσίες και τις ευλογίες του Γέροντά του, με ταπείνωση κι αγάπη, με διάκριση και ζήλο, με φλόγα και πίστη και με στόχο τη μετάνοια και σωτηρία του λαού του Θεού, αναχωρεί.
Φθάνει στον ποταμό Παρθένιο της Καππαδοκίας. Εκεί αντιλαμβάνεται τους ιππείς του πατέρα του και για ν’ αποφύγει την πατρική συνάντηση αποφασίζει να ριφθεί στον πλημμυρισμένο ποταμό. Τότε παρεμβαίνει σωτήρια η Θεοτόκος και του προσφέρει σιδερένιο Σταυρό, που στερεώνει στη ράβδο και διαπερνάει με ασφάλεια τον ποταμό. Από την αντίπερα όχθη αντικρίζει τη μορφή του πατέρα του κι ακούει τις ικετευτικές κραυγές του για επιστροφή. Όμως ο Νίκων ανήκει πλέον στον Χριστό ολοκληρωτικά και τα λόγια του Κυρίου: «Ο φιλών πατέρα η μητέρα υπέρ εμέ, ουκ έστί μου άξιος» (Ματθ. ι΄ 37), αντηχούν και συγκλονίζουν το είναι του. Αποχαιρετά αποφασιστικά και φεύγει τάχιστα για τα δύσβατα όρη. Εκεί ζει ρακένδυτος, ανυπόδητος, λιτοδίαιτος.
Επί τρία χρόνια κηρύττει κήρυγμα μετανοίας και λύτρωσης. Απευθύνεται προς όλους, αλλά προσωπικά στον καθένα. Ελέγχει πράξεις, διεγείρει συνειδήσεις, συγκινεί καρδιές, γκρεμίζει κάστρα αμαρτίας, σώζει ψυχές.
Ο ίδιος, απευλεύθερος των παθών, δέσμιος δε του Χριστού, αυτοπροσφέρεται και βρίσκεται στη διάθεση του σωστικού σχεδίου του Κυρίου, 36χρονο παλικάρι οργώνει την Ανατολή και προσκαλεί ακατάπαυστα: «Μετανοείτε ήγγικε γαρ η Βασιλεία των Ουρανών» (Ματθ. γ΄,2). Είναι το προσφιλές του κέλευσμα, η διαρκής προτροπή του, η προσωνυμία του ΄΄ΝΙΚΩΝ ο Μετανοείτε΄΄.
Το 961 μ.Χ., όταν ο Νικηφόρος Φωκάς απελευθερώνει την Κρήτη από τους Άραβες, φθάνει εκεί ο ζηλωτής Ιεραπόστολος Νίκων και αναλαμβάνει ένα τεράστιο έργο. Να μεταδώσει ανόθευτη την Ορθοδοξία, να αναπτερώσει το εθνικό φρόνημα των κατοίκων της Μεγαλονήσου.
Η δεινότητα του λόγου και η ακτινοβόλα αγία ζωή του φέρνουν σύντομα θετικά, ελπιδοφόρα αποτελέσματα. Ο σποριάς του Θείου λόγου εργάζεται άοκνα και μεθοδικά επί μία επταετία.
Η ιεραποστολική φλόγα τον οδηγεί σε νέες περιοδείες. Έρχεται στην Τροιζήνα και Επίδαυρο της Αργολίδας. Κηρύττει, στηρίζει, μεταστρέφει πολλές ψυχές. Με την ειλικρινή και αυθόρμητη αγάπη του κερδίζει και κατακτά τις καρδιές των ανθρώπων, που τον πλησιάζουν.
Φθάνει κατόπιν στην Αθήνα και συνεχίζει την υψηλή αποστολή του. Το κήρυγμά του απλό, αλλά δυνατό, απαλύνει πόνους, διεγείρει ψυχές, τονώνει καρδιές, κατευθύνει ζωές. Οι Αθηναίοι δέχονται την αύρα του λόγου του, την ευεργεσία της παρουσίας του.
Επόμενος σταθμός της ιεραποστολικής του πορείας η Εύβοια. Εδώ στη Χαλκίδα παραμένει ο Όσιος και προσφέρει νυχθημερόν τη σωτήρια πρόσκληση: «Μετανοείτε». Το φρούριο, που δεσπόζει της πόλης, γίνεται ο άμβωνας, που χρησιμοποιεί και σαγηνεύει τις ψυχές. Το στενό του Ευρίπου με το παλιρροιακό φαινόμενο δίνει αφορμή για μεταφορές και συγκρίσεις, για διδαχές ψυχωφελείς. Η αστάθεια ανθρώπινων χαρακτήρων, η μεταβλητότητα της γήινης ζωής αντικατοπτρίζονται στα παλιρροϊκά νερά και συνιστούν αναθεώρηση στάσης ζωής, αλλαγή πορείας πλεύσης, σταθερότητα τρόπων έκφρασης, μονιμότητα σημείων στόχευσης. Ο αγιασμός του ανθρώπου είναι το θέλημα του Θεού και αυτό πρέπει να επιζητεί ο άνθρωπος.
«τούτο γαρ εστί το θέλημα του Θεού, ο αγιασμός υμών». (Θεσ. Α΄ .δ΄, 3), δηλώνει ο πυρφόρος Απόστολος Παύλος.
Οι Ευβοείς προστρέχουν ομοθυμαδόν στα θελκτικά, αλλά και δονητικά κηρύγματα του Οσίου. Οι λόγοι του βάλσαμο παρηγοριάς, εγερτήριο κάλεσμα μετανοίας, δραστικό φάρμακο κατά της αμαρτίας. Αλλά και οι θαυματουργικές του επεμβάσεις τον καταξιώνουν στα μάτια των ανθρώπων, αφού ήδη ο Θεός αποκαλύπτει το παρρησιακό του χάρισμα.
Ένα παιδί την ώρα του κηρύγματος πέφτει και θεωρείται νεκρό. Η άμεση όμως, αλλ’ αφανής παρέμβαση του Οσίου, συγκρατεί και διαφυλάσσει αβλαβές το παιδί. Η διάσωσή του από τον Όσιο, ομολογία του ίδιου του παιδιού και το θαύμα, γεγονός πασιφανές, προς δόξα Θεού.
Αλλά και η απελευθέρωση από τα δαιμόνια νεαρής γυναίκας με τις προσευχές του Οσίου και ενώπιον του λαού, μαρτυρούν την παρρησία του στον Θεό και την ευαρέσκεια του Κυρίου. Οι ακροατές των λόγων του και θεατές των έργων δοξάζουν τον Θεό και γίνονται ποιητές ενεργοί και θεάρεστοι.
Το πέρασμα του Οσίου από τη Χαλκίδα ήταν Θεϊκή ευλογία, με πλούσια καρποφορία και ανεξίτηλη εγγραφή των σωστικών μηνυμάτων στο νου και στην καρδιά των Χαλκιδέων.
Από εδώ τώρα κατευθύνεται στη Θήβα, μεταφέροντας άσβεστη τη δάδα της μετανοίας, προσκαλώντας αδιάλειπτα σε συναγερμό μεταστροφής τους κατοίκους.
Η Κόρινθος, το Άργος, το Ναύπλιο, οι επόμενοι τόποι δράσης της λυτρωτικής του πορείας. Παντού σκορπίζει αγάπη, προσφέρει ίαση, εδραιώνει ειρήνη, συνιστά προσευχή, καλεί σε μετάνοια.
Η Σπάρτη, τώρα, είναι η επιλογή του. Φθάνει τότε, που υποφέρει ο λαός από θανατηφόρα λοιμική νόσο, επεμβαίνει άμεσα και θαυματουργικά. Η διάσωση αδιαμφισβήτητη και ο Επίσκοπος Θεόπεμπτος θερμός συμπαραστάτης στο έργο του. Η ανέγερση τώρα Ι. Ν. του Σωτήρα είναι έργο του Οσίου. Καθ’ όλη τη διάρκεια της οικοδόμησης η θαυματουργική του ενέργεια είναι εμφανής. Ο μεγαλοπρεπής αυτός Ναός αποτέλεσε το καθολικό της Ι. Μ. Οσίου Νίκωνα.
Ο Όσιος από τη Σπάρτη δίνει το παρόν σε κάθε ανάγκη και στις γύρω περιοχές. Ο σημαιοφόρος της αγάπης κρατεί άσβεστο τον πυρσό της και φωτοδοτεί και διαλύει τα μίση και σκορπίζει αφειδώλευτα πράξεις καλοσύνης. Η προσωπικότητά του υποβάλλει, χωρίς να επιβάλλει, σεβασμό και εμπιστοσύνη. Είναι το γνήσιο φερέφωνο του Θεού.
26 Νοεμβρίου 998 μ.Χ. Εδώ τερματίζεται η γήινη πορεία του. Νουθετεί, ευλογεί τους παρευρισκομένους και απέρχεται στα υπέρλαμπρα Σκηνώματα τ’ Ουρανού για να χαίρεται ατελεύτητα και ν’ απολαμβάνει αναφαίρετα αγαθά, που η αγάπη του Θεού ετοίμασε. Εκεί ζει αιώνια στην παρουσία του Κυρίου κι ευφραίνεται άληκτα.
Η Σπάρτη τιμά τον πολιούχο της Όσιο στις 26 Νοεμβρίου και όλοι οι Χριστιανοί και οι Ευβοείς, που τον έζησαν, δέχονται τις θαυματουργικές του ενέργειες και τις αδιάκοπες ένθερμες πρεσβείες του.-
ΜΕΓΑΛΥΝΑΡΙΟΝ
Των Ποντίων γόνος πανευκλεής, της Σπάρτης εδείχθης πολιούχος ο ένθερμος. Κήρυξ μετανοίας, φωταγωγός του Έθνους, Ορθοδοξίας μύστης, ΝΙΚΟΝ ανέλαμψας.-
